Kruiser project - Fineer

Ik kijk graag naar interieurfoto's van andere boten voor het opdoen van inspiratie voor mijn boot. Het lijkt wel of elk bootinterieur wordt gekenmerkt door mooi inlegwerk op een tafel, kastdeur of aanrechtblad. Met het idee om de tafel in mijn kajuit te voorzien van een kompasroos heb ik een klein kastdeurtje gebruikt als oefenobject. In dit artikel loop ik het proces stap voor stap door.

Ontwerp

Het ontwerp van de kompasroos heb ik op de computer uitgewerkt en afgedrukt. Zodoende wist ik precies wat de afmetingen van de verschillende onderdelen moesten worden. Het is belangrijk om een goed ontwerp te hebben voordat je begint met het uitsnijden van de eerste onderdelen. Bedenk ook alvast hoe je de nerf van het hout wilt laten lopen en teken dit aan met lijntjes op je ontwerp. Mijn ontwerp bestaat uit een kompasroos met zes punten. De nerf van de kompasroospunten heb ik evenwijdig aan het midden van de desbetreffende punt laten lopen.

Fineer aanschaffen

Het vinden van een goede leverancier van fineer kan lastig zijn. Er zijn niet veel houthandels in Nederland die fineer verkopen. Ik ben zelf geen fan van het kopen van fineer op internet, omdat je dan geen enkel zeggenschap hebt over welk stuk je wel of juist niet mooi vind. Naar mijn mening is de reis naar een houthandel altijd de moeite meer dan waard. Het fineer dat ik heb gebruikt kwam van de Amsterdamse Fijnhouthandel. Omdat ik maar kleine stukken nodig had kon ik kiezen uit reststukken. De totale aanschafprijs was slechts 5 euro voor bijna een vierkante meter fineer. Voor de achtergrond heb ik gekozen voor eiken, en verder heb ik een donker hardhout en een licht hout gekocht voor de zes punten.

Gereedschap

Voor het werken met fineer heb je geen bijzonder gereedschap nodig. Het belangrijkste gereedschap is een scherp en stevig mesje. Ik ben zeer tevreden over mijn compacte Stanley-mes. Verder komen een stalen liniaal en een snijmat goed van pas. Een geodriehoek of andere hoekmeter is nodig voor het uitmeten van de hoeken tussen de punten en een passer is nodig voor het uittekenen van de kompasroos.

Om de randen van de onderdelen exact recht te maken heb ik een stuk hout gebruikt en daarop met spuitlijm schuurpapier bevestigd. Het schuurpapier moet niet te grof zijn, korrel 120 werkt perfect. Verder heb ik een stuk MDF gebruik om een rechte lat op te spijkeren. Dit hulpmiddel heb ik gebruikt voor het controleren of de randen recht waren en voor het uitmeten van de hoeken.

Ik heb blauwe schilderstape gebruikt om de stukken aan elkaar te plakken. Gebruik hiervoor geen goedkope tape, omdat deze lastig is los te halen en er een kans bestaat dat het hout hierdoor beschadigd.

De kompasroos

De basis van een kompasroos bestaat ongeacht het aantal punten uit een cirkel. De kompasroos die ik maak heeft zes punten, waarbij elke punt bestaat uit twee onderdelen. Een volledige cirkel is 360 graden, dus elke onderdeel van de kompasroos moet bestaan uit een hoek van 30 graden, namelijk 360 graden gedeeld door 12 is 30 graden. Met behulp van de hulpmiddelen die hiervoor zijn beschreven is het goed mogelijk om nauwkeurig de hoek aan te tekenen op stukjes fineer en deze netjes uit te snijden. Let bij het uitsnijden goed op hoe de nerf loopt. Snij de helft van de stukken uit en plak deze met de schilderstape aan elkaar. Plak het schilderstape alleen aan de kant van het fineer die later op de ondergrond gelijmd gaat worden. Nu heb je een idee hoe je de hoeken moet bijstellen voor de tweede helft van de cirkel. Snij nu de rest van de stukken uit en zorg met behulp van het schuurblok dat alle stukken een cirkel van 360 graden vormen. Plak vervolgens alle stukken van de cirkel aan elkaar vast met de schilderstape.

Nu de cirkel compleet is kan de binnen- en buitenradius van de kompasroos uitgezet worden op het fineer. Doe dit met de passer. Omdat de punten van mijn kompasroos niet allemaal even lang zijn heb ik twee buitenradiussen uitgezet. Nu kan het restmateriaal weggesneden worden. Let er hierbij goed op dat je perfect recht snijd. Schuur eventueel de randen recht. Het resultaat is nu een mooie kompasroos.

De achtergrond

Ik heb gekozen voor een achtergrond van eikenfineer. Het proces voor het maken van de achtergrond is in feite hetzelfde als het proces voor het maken van de kompasroos. Echter bestaat de achtergrond uit één soort hout en slechts de helft van het aantal stukken. Daarom zal ik het proces niet helemaal beschrijven. Het resultaat is zijn zes vlakken van eikenfineer die een perfecte cirkel van 360 graden. Daarnaast is het belangrijk dat de punten van de kompasroos exact uitgelijnd zijn met de grenzen van de achtergrondvlakken. Dit vormt de grootste uitdaging. Plak de vlakken aan elkaar totdat de achtergrond een geheel is.

Nu kan de kompasroos op de achtergrond worden gelegd en met een zeer scherp potlood nauwkeurig worden omgetrokken. Snijd de vorm van de kompasroos uit de achtergrond en let hierbij op dat je aan de binnenkant van de potloodlijnen snijdt. Verder moeten de randen wederom perfect recht zijn en is het beter als je te klein snijdt, dan te groot. Als de kompasroos is uitgesneden kan je de vorm in de achtergrond steeds een heel klein beetje bijwerken met het mes en de liniaal totdat de kompasroos precies in de uitgesneden vorm past. Plak deze aan de achterkant nu aan elkaar vast met schilderstape.

Lijmen

Breng nu ook tape aan op de bovenkant van het fineer en zorg dat alle onderdelen goed aan elkaar vast zitten. Nu kan het tape aan de lijmkant worden verwijderd. Schuur het oppervlak van de ondergrond kort op en breng normale houtlijm aan op het hout. Zorg dat het hele vlak bedekt is. Plaats het fineer op de ondergrond en leg een vlakke plank hierboven op. Pers nu met voldoende klemmen de plank op de ondergrond. Na een paar uur drogen kunnen de klemmen en de plank verwijderd worden en zal het resultaat een perfect glad fineerwerk op de ondergrond zijn. Verwijder nu de schilderstape.

Afwerking

Niet alle stukken fineer zullen dezelfde dikte hebben. Gebruik een vlak schuurblok en een matig grof schuurpapier (korrel 100 of 120) om het fineer dezelfde dikte te maken. Schuur nu met fijn schuurpapier het fineer mooi op. Ik heb mijn fineerwerk afgewerkt met Epifanes Blanke Bootlak. Breng drie tot vijf lagen lak aan en schuur tussen elke laag ligt op met fijn schuurpapier.

Extra informatie

De volgende website geeft een gedetailleerde instructie voor het maken van een wat complexere kompasroos: Mikes Woodwork - Making a Veneer Compass Rose

Dit boek gaat dieper in op het werken met fineer en geeft een leuke impressie van alle andere mogelijkheden van fineer: Inlegwerk in hout; ISBN 90 213 2954 9

Kruiser project - Een grote update

De zomervakantie is voorbij, de bladeren vallen van de bomen en het leven is weer druk druk druk. Helaas heb ik de afgelopen maanden niet veel tijd gehad om aan de boot te werken. Toch heb ik wel wat klusjes gedaan.

Uit noodzaak heb ik de twee ramen aan de kopse kant van de kajuit vervangen. De oude rubbers waren uitgedroogd en lekten. Omdat het plexiglas er toch uit moest heb ik meteen nieuwe raampjes uit een nieuwe plaat gezaagd. Het resultaat: geen lekkage meer én een mooi uitzicht naar voren!

Zoals ik in de vorige post aangaf heb ik de stuurinrichting gedemonteerd. Om toch nog een beetje te kunnen sturen heb ik er toen een aluminium pikhaak aan vast gebonden. Na een paar keer varen begonnen te touwen los te trillen. Vervolgens heb ik een wat solidere oplossing gevonden. Een stuk verwarmingsbuis van ongeveer 1,5 meter heb ik voorzien van een knik. Het korte deel heb ik met slangenklemmen aan het handvat aan de voorkant van de motor bevestigt. Stuurt perfect en trilt niet los!


De ligplaats van de boot bevindt zich op de Voorzaan. Een stuk water dat het Noordzeekanaal met de Zaan verbindt. Het stuk Noordzeekanaal waar de Voorzaan op aansluit is brak. Het water op de Voorzaan is dus ook brak. Opzich is dat niet zo'n probleem. Echter, de motorbun geeft niet genoeg ruimte om de buitenboordmotor volledig omhoog te klappen. Sinds de aankoop van de boot, ongeveer een half jaar geleden, heeft de motor in het brakke water gelegen. Een hele verzameling aan planten en schelpen heeft zich gehuisvest op het staartstuk van de buitenboordmotor. Een paar weken geleden heb ik een lasser de bun laten aanpassen, zodat de motor netjes omhoog kan klappen. Feitelijk hield dit in dat er een groot stuk staal, dat de twee zijdes van de boot bij elkaar hield, moest wijken. Een grote stalen beugel is hiervoor in de plaats gekomen en doet uitstekend werk.

De afgelopen maanden heeft de kajuit een flinke transformatie begaan. De kajuit bestaat niet meer alleen uit koud staal. Een vloer, banken en een kastje in de neus van de boot maken de kajuit iets leefbaarder.

Kruiser project - Schilderen en slopen

Het is ondertussen een maand geleden dat ik een blog-post heb geplaatst. Desondanks heb ik mijn vorderingen wel bijgehouden in het Logboek. Ik wijdt geen volledige blog-post meer aan de kleine en eentonige werkzaamheden, omdat ik denk dat dit minder interessant is voor de lezers én voor mijzelf. Wil je dus weten hoe het project er voor staat. Check dan regelmatig het logboek, dat vind je rechtsboven op de pagina, in het menu.

Dan nu ter zake. Sinds mijn vorige post heb ik veel werk gedaan. Ten eerste heb ik het volledige plafond van de kajuit en de bodemplaat twee keer in de epoxy-primer gezet. Het werken aan het plafond kost ontzettend veel armkracht. Gelukkig maakt de effectieve Tercoo-schijf het karwei een stuk werkbaarder, omdat er eigenlijk geen duwkracht geleverd hoeft te worden.

Vervolgens heb ik de kajuit volledig gestript. De houten betimmering en stuur- en gas inrichting heb ik verwijderd. Wat nu over is gebleven is feitelijk een casco, mét ramen. Dit geeft mij de ruimte om het staal van de stuurhut te behandelen. Nog meer slijp-, schuur- en schilderwerk dus, maar daarna is het vervelende werk ook echt klaar en kan het timmerwerk beginnen!

Omdat de stuurinrichting nu ontmanteld is heb ik een aluminium stok van mijn pikhaak aan de buitenboordmotor gebonden. Op deze manier heb ik toch de mogelijkheid om naar een plek te varen waar ik aan mijn boot kan werken zonder dat ik omwonenden stoor. De gashendel blijft bedienbaar, omdat ik deze met een aantal lijmklemmen aan de stalen rand van de boot kan klemmen.

Kruiser project - Staal behandelen - Deel 4

Vandaag stel ik toch nog één keer de post over veiligheidsmiddelen uit. Het behandelen van het verroeste en gecorrodeerde staal vordert gestaag. Gisteren heb ik voor mijn gevoel een mijlpaal bereikt: de bodemplaat van de kajuit zit in de grondverf! Op sommige plekken heb ik tot twee millimeter roest, teer en verf verwijderd. Tijdens het werk aan de bodemplaat is wel gebleken wat de toegevoegde waarde van de Tercoo-schijf is. Waar een staalborstel alleen de bovenste laag roest zou weg schuren, slaat de Tercoo-schijf door alle lagen heen totdat alleen het kale staal nog overblijft.

1. Onbehandeld staal. Veel roest, vet en teer.

2. Onbehandeld staal. Veel water tussen de voorste spanten.

3. Een laag primer aangebracht op bodem en wanden.

4. Putten en kuiltjes in het staal. Veroorzaakt door roest.

Kruiser project - Foto-update

Vandaag houdt ik jullie op de hoogte doormiddel van een foto-update. Een korte serie foto's die het werk van de afgelopen week weergeven.



14 april - Ter vergelijking, de beginsituatie.	3 mei - Wanden kaal en bezig met aanbrengen van primer.
3 mei - Alle wanden in de primer. Vloer kan gesloopt worden.	4 mei - Vloer gesloopt en bodem bloot gelegd.
4 mei - De staat van de bodemplaat is niet erg goed.	4 mei - Vies, vermoeid en voldaan.



Tot zover heb ik ongeveer de helft van de bodemplaat kaal gehaald met de Tercoo-schijf. Een prima gereedschap voor het verwijderen van dikke roest-, verf- en teerlagen. Werkt snel en verpoedert alles wat geen massief staal is. Na de bodem zal ik alle spanten en het plafond aan gaan pakken.

Ik twijfel nog of ik het werk aan de bodem ga voortzetten in de stuurhut, of dat ik eerst de kajuit ga betimmeren. Het tussenwandje en deur vormen namelijk een belemmering om de kajuit netjes en volledig af te maken. Ik stel de beslissing nog even uit, totdat het plafond en de bodem volledig zijn geprimerd.

Kruiser project - Staal behandelen - Deel 3

Nadat ik de eerste delen van de kajuit in de primer had gezet drong het pas goed tot mij door hoeveel vies en zwaar werk mij te wachten staat om de rest onder handen te nemen.

Tercoo / Perago

1. Tercoo schijf.

Via-via heb ik wel eens gehoord over een roterende straalschijf. Deze stond vroeger bekend onder de noemer Perago, maar wordt tegenwoordig geproduceerd door Tercoo (foto 1). De schijf is geschikt voor gebruik met een boormachine en geeft een resultaat vergelijkbaar met een gestraalt oppervlak. Het gereedschap bestaat uit een natuurrubberen schijf met schuin geplaatste hardmetalen punten. Er bestaan drie versies voor particulier gebruik: een enkele schijf, een dubbele en een drie-dubbele. Ik heb gekozen voor de enkele omdat ik kleine afgerande oppervlaktes bewerk. De Tercoo-schijf heb ik gekocht bij Dekker Watersport voor 35,25 euro. Niet goedkoop, maar het gaat mij hopelijk veel tijd schelen. Volgens de specificaties is de schijf enkel geschikt voor het verwijderen van verf, antifouling, kit- en rubberresten op staal. Het is echter ook mogelijk om polyesterboten te bewerken met behulp van de afstandshouder.

De praktijk

2. Mijn gereedschap.

Ik heb vooralsnog een klein gedeelte van de stalen wand kaal gehaald met de Tercoo schijf. Mijn eerste ervaring is dat de schijf een prima resultaat levert! Het is wel zaak om de boormachine niet op volle kracht te laten draaien en weinig neerwaarste kracht uit te oefenen. Als de schijf niet haaks op het oppervlak wordt gehouden buigt deze vrijwel direct om. Dat maakt het lastig om randen en hoeken de doen met de Tercoo schijf. Een kleine staalborstel biedt uitkomst. Al met al is dit een ontzettend handig gereedschap, maar niet geschikt voor kleine oppervlakten met opstaande randen. Een oppervlak met diepe textuur moet met een staalborstel nabewerkt worden om de roest volledig uit de putjes te verwijderen.

4. Klussen langs het Noordzeekanaal.

3. Tercoo Rotating Blaster.

Meer informatie over de Tercoo Rotating Blaster is te vinden op: Tercoo

Filmpjes van de schijf tijdens gebruik: filmpje 1; filmpje 2

De volgende post is zal de laatste zijn in de serie "Staal behandelen". Hierin meer informatie over veiligheidsmiddelen tijdens het schuren, krabben en verven.

Nieuws en achtergronden - Folie als vervanging van antifouling

Vandaag een bericht vanuit een andere hoek. Omdat ik bang ben dat enkel verslagen van de restauratie van mijn kruiser gaan vervelen, zal ik deze in de toekomst afwisselen met nieuwsupdate's. Uiteraard wel op watersportgebied natuurlijk! Laat via het reactieformulier onder dit bericht gerust weten of je het hiermee eens bent. Aan en opmerkingen zijn altijd welkom!

De Haven van Amsterdam beschikt sinds 19 april j.l. over twee gloednieuwe patrouillevaartuigen. De vaartuigen, gebouwd bij scheepswerf Damen in Gorinchem, zijn Pollux en Castor gedoopt (foto 1). Hiermee wordt de vloot uitgebreid tot vijf patrouilleschepen. De twee nieuwe schepen zijn gebouwd om 25 jaar inzetbaar te kunnen zijn, waarbij duurzaamheid hoog in het vaandel staat. Elk schip is uitgerust met twee dieselmotoren, die milieuvriendelijker zijn dan motoren van voorgaande schepen. Verder is er een installatie aangebracht om afgewerkte vloeistoffen op te vangen.

Wat deze twee schepen kenmerkt is het feit dat ze deel uitmaken van een proef. Het onderwaterschip van de Castor is 'verpakt' met een speciale plastic folie, genaamd Thorn-D van fabrikant Micanti, terwijl de Pollux op conventionele wijze is behandeld met antifouling. Wat deze proef interessant maakt is dat beide schepen op identieke wijze worden ingezet. Ze varen op hetzelfde water, maken evenveel uren en voeren dezelfde taken uit. Na één jaar zullen de onderwaterschepen worden vergeleken en zal blijken of de folie een succes is. Een nieuw aangebrachte folie heeft echter een levensduur van vijf jaar en zal na de proef dus niet direct verwijdert moeten worden.

Micantie heeft Thorn-D ontwikkeld voor viskwekerijen. De viskwekerijen houden vissen in grote aquaria, waarin elke vijf minuten wordt bijgevoerd. Door de grootte hoeveelheid voedsel aanwezig in de bakken groeien ongewenste soorten, zoals mosselen en wier, erg snel. In de praktijk is al gebleken dat Thorn-D succesvol is in het voorkomen van aangroei op de wanden van deze bakken. Logisch dus dat Micanti dit als nuttige toepassing ziet op scheepsrompen.


1. Pollux en Castor na oplevering. Foto: Havenbedrijf Amsterdam NV



2. Aanbrengen Thorn-D op de Castor. Foto: Tugspotters.com



3. De Pollux aangemeerd bij WSV de Remming aan de Voorzaan in Zaandam.

Meer informatie is te vinden op de Engelstalige website van Micanti: Micanti Thorn-D

Amports heeft een artikel uitgegeven met meer informatie over de twee nieuwe schepen.

Tugspotters.com plaatste een interview met aanvullende foto's.