Kruiser project - Fineer

Ik kijk graag naar interieurfoto's van andere boten voor het opdoen van inspiratie voor mijn boot. Het lijkt wel of elk bootinterieur wordt gekenmerkt door mooi inlegwerk op een tafel, kastdeur of aanrechtblad. Met het idee om de tafel in mijn kajuit te voorzien van een kompasroos heb ik een klein kastdeurtje gebruikt als oefenobject. In dit artikel loop ik het proces stap voor stap door.

Ontwerp

Het ontwerp van de kompasroos heb ik op de computer uitgewerkt en afgedrukt. Zodoende wist ik precies wat de afmetingen van de verschillende onderdelen moesten worden. Het is belangrijk om een goed ontwerp te hebben voordat je begint met het uitsnijden van de eerste onderdelen. Bedenk ook alvast hoe je de nerf van het hout wilt laten lopen en teken dit aan met lijntjes op je ontwerp. Mijn ontwerp bestaat uit een kompasroos met zes punten. De nerf van de kompasroospunten heb ik evenwijdig aan het midden van de desbetreffende punt laten lopen.

Fineer aanschaffen

Het vinden van een goede leverancier van fineer kan lastig zijn. Er zijn niet veel houthandels in Nederland die fineer verkopen. Ik ben zelf geen fan van het kopen van fineer op internet, omdat je dan geen enkel zeggenschap hebt over welk stuk je wel of juist niet mooi vind. Naar mijn mening is de reis naar een houthandel altijd de moeite meer dan waard. Het fineer dat ik heb gebruikt kwam van de Amsterdamse Fijnhouthandel. Omdat ik maar kleine stukken nodig had kon ik kiezen uit reststukken. De totale aanschafprijs was slechts 5 euro voor bijna een vierkante meter fineer. Voor de achtergrond heb ik gekozen voor eiken, en verder heb ik een donker hardhout en een licht hout gekocht voor de zes punten.

Gereedschap

Voor het werken met fineer heb je geen bijzonder gereedschap nodig. Het belangrijkste gereedschap is een scherp en stevig mesje. Ik ben zeer tevreden over mijn compacte Stanley-mes. Verder komen een stalen liniaal en een snijmat goed van pas. Een geodriehoek of andere hoekmeter is nodig voor het uitmeten van de hoeken tussen de punten en een passer is nodig voor het uittekenen van de kompasroos.

Om de randen van de onderdelen exact recht te maken heb ik een stuk hout gebruikt en daarop met spuitlijm schuurpapier bevestigd. Het schuurpapier moet niet te grof zijn, korrel 120 werkt perfect. Verder heb ik een stuk MDF gebruik om een rechte lat op te spijkeren. Dit hulpmiddel heb ik gebruikt voor het controleren of de randen recht waren en voor het uitmeten van de hoeken.

Ik heb blauwe schilderstape gebruikt om de stukken aan elkaar te plakken. Gebruik hiervoor geen goedkope tape, omdat deze lastig is los te halen en er een kans bestaat dat het hout hierdoor beschadigd.

De kompasroos

De basis van een kompasroos bestaat ongeacht het aantal punten uit een cirkel. De kompasroos die ik maak heeft zes punten, waarbij elke punt bestaat uit twee onderdelen. Een volledige cirkel is 360 graden, dus elke onderdeel van de kompasroos moet bestaan uit een hoek van 30 graden, namelijk 360 graden gedeeld door 12 is 30 graden. Met behulp van de hulpmiddelen die hiervoor zijn beschreven is het goed mogelijk om nauwkeurig de hoek aan te tekenen op stukjes fineer en deze netjes uit te snijden. Let bij het uitsnijden goed op hoe de nerf loopt. Snij de helft van de stukken uit en plak deze met de schilderstape aan elkaar. Plak het schilderstape alleen aan de kant van het fineer die later op de ondergrond gelijmd gaat worden. Nu heb je een idee hoe je de hoeken moet bijstellen voor de tweede helft van de cirkel. Snij nu de rest van de stukken uit en zorg met behulp van het schuurblok dat alle stukken een cirkel van 360 graden vormen. Plak vervolgens alle stukken van de cirkel aan elkaar vast met de schilderstape.

Nu de cirkel compleet is kan de binnen- en buitenradius van de kompasroos uitgezet worden op het fineer. Doe dit met de passer. Omdat de punten van mijn kompasroos niet allemaal even lang zijn heb ik twee buitenradiussen uitgezet. Nu kan het restmateriaal weggesneden worden. Let er hierbij goed op dat je perfect recht snijd. Schuur eventueel de randen recht. Het resultaat is nu een mooie kompasroos.

De achtergrond

Ik heb gekozen voor een achtergrond van eikenfineer. Het proces voor het maken van de achtergrond is in feite hetzelfde als het proces voor het maken van de kompasroos. Echter bestaat de achtergrond uit één soort hout en slechts de helft van het aantal stukken. Daarom zal ik het proces niet helemaal beschrijven. Het resultaat is zijn zes vlakken van eikenfineer die een perfecte cirkel van 360 graden. Daarnaast is het belangrijk dat de punten van de kompasroos exact uitgelijnd zijn met de grenzen van de achtergrondvlakken. Dit vormt de grootste uitdaging. Plak de vlakken aan elkaar totdat de achtergrond een geheel is.

Nu kan de kompasroos op de achtergrond worden gelegd en met een zeer scherp potlood nauwkeurig worden omgetrokken. Snijd de vorm van de kompasroos uit de achtergrond en let hierbij op dat je aan de binnenkant van de potloodlijnen snijdt. Verder moeten de randen wederom perfect recht zijn en is het beter als je te klein snijdt, dan te groot. Als de kompasroos is uitgesneden kan je de vorm in de achtergrond steeds een heel klein beetje bijwerken met het mes en de liniaal totdat de kompasroos precies in de uitgesneden vorm past. Plak deze aan de achterkant nu aan elkaar vast met schilderstape.

Lijmen

Breng nu ook tape aan op de bovenkant van het fineer en zorg dat alle onderdelen goed aan elkaar vast zitten. Nu kan het tape aan de lijmkant worden verwijderd. Schuur het oppervlak van de ondergrond kort op en breng normale houtlijm aan op het hout. Zorg dat het hele vlak bedekt is. Plaats het fineer op de ondergrond en leg een vlakke plank hierboven op. Pers nu met voldoende klemmen de plank op de ondergrond. Na een paar uur drogen kunnen de klemmen en de plank verwijderd worden en zal het resultaat een perfect glad fineerwerk op de ondergrond zijn. Verwijder nu de schilderstape.

Afwerking

Niet alle stukken fineer zullen dezelfde dikte hebben. Gebruik een vlak schuurblok en een matig grof schuurpapier (korrel 100 of 120) om het fineer dezelfde dikte te maken. Schuur nu met fijn schuurpapier het fineer mooi op. Ik heb mijn fineerwerk afgewerkt met Epifanes Blanke Bootlak. Breng drie tot vijf lagen lak aan en schuur tussen elke laag ligt op met fijn schuurpapier.

Extra informatie

De volgende website geeft een gedetailleerde instructie voor het maken van een wat complexere kompasroos: Mikes Woodwork - Making a Veneer Compass Rose

Dit boek gaat dieper in op het werken met fineer en geeft een leuke impressie van alle andere mogelijkheden van fineer: Inlegwerk in hout; ISBN 90 213 2954 9